Projektowanie bazy danych (wybór)

Warto wiedzieć, jak projektuje się bazę od podstaw. Pierwszym krokiem do wykonania własnej bazy jest posiadanie odpowiedniego, legalnie zakupionego programu komputerowego. Może to być prosty w obsłudze pakiet MS Works albo rozbudowany program Microsoft Access, do tego celu nadaje się również darmowy program LibreOffice Base. Aby utworzyć bazę należy postępować ściśle wg poniższych punktów (główną część projektu to projekt na "papierze" lub w edytorze tekstów MS Word, Works, Writter, Wordpad:

TYTUŁ PROJEKTU

Autor:

1. Krótki opis projektu BD (dla kogo projekt jest tworzony, cele, dla których tworzony jest system informatyczny BD);

2. Założenia, co do funkcji obsługiwanych przez system (opis funkcji BD);

2a. Diagramy Przepływu Danych (DFD) (opis oraz schemat blokowy) - nie jest wymagany w naszym projekcie;

3. Diagram Encji Relacji (ERD) (opis relacji między tabelami, klucze PK);

4. Normalizacja tabel (dokładny opis tabel, typu danych, wielkości pól);

5. Bezpieczeństwo systemu (hasła, archiwizacja, kopia zapasowa);

6. Wejścia / wyjścia systemu (opis instrukcji wejściowych - formularzy do wprowadzania danych oraz procedur wyjściowych - jakie info z BD – spis kwerend, raportów itp....);

7. Panel nawigacyjny (schemat panelu sterowania bazą z przyciskami/makrami);

8. Testowanie systemu (na konkretnym modelu BD wykonanym w np. MS Access, Works, LibreOffice, Kefi, DBdesigner etc.);

9. Podsumowanie, uwagi (opis modyfikacji, zmian);

Tworzenie bazy danych

Spróbujmy zatem utworzyć bazę danych z zakresu wiadomości z historii. Niewątpliwie powinny się tam znaleźć daty i opisy najważniejszych wydarzeń historycznych.

Baza powinna zawierać informacje o najważniejszych wydarzeniach historycznych. Musimy teraz zastanowić się, jakie informacje chcemy umieścić w bazie oraz jak zorganizować ich wprowadzanie i przetwarzanie.

W tabeli (arkuszu danych) bazy danych, w nagłówku każdej kolumny znajdowały się nazwy pól, a w wierszach były wprowadzone konkretne informacje. Zgromadzone informacje przeglądaliśmy w formularzu, wcześniej zaprojektowanym i dołączonym do pliku bazy.

Pracując z gotową bazą danych, tworzyliśmy również zapytania, a wyniki ich działania umieszczaliśmy w raportach. Zarówno zapytania, jak i raporty były pamiętane w tym samym pliku co tabela i formularz.

Działania prowadzące od utworzenia nowej bazy danych, poprzez wykonanie formularza, zapytań, aż do wydrukowania raportów, podzielimy na kilka kolejnych kroków.

 Aby utworzyć własną bazę, należy:

1. Ustalić, jakie informacje powinny się znaleźć w bazie, czyli jakie pola i w ilu tabelach trzeba w niej umieścić określić ich nazwy oraz typ.
2. Zaprojektować formularz.
3. Wprowadzić rekordy do bazy - czyli modyfikowanie BD.
4. Utworzyć zapytania.
5. Zaprojektować raporty.

Typ danych określa rodzaj wprowadzanych informacji, np.: teksty, liczby, daty, godziny. Poprawne ustalenie typu wprowadzanych danych ma istotne znaczenie, gdyż jeśli w polu typu liczba będziemy próbowali wprowadzić np. aktualną datę, pojawi się nam inna wartość.

Ad. 1. W niektórych programach baz danych, np. w programie MS Access, wprowadzanymi do bazy informacjami mogą być także obiekty np. obraz, dźwięk. Dla typu danych można określić z jakim wprowadzaniem danych różnego typu mieliśmy do czynienia format, np. dla typu liczbowego  ile cyfr po przecinku ma być wyświetlanych w arkuszu kalkulacyjnym, tam również wprowadzaliśmy do komórek dane, które były tekstami, liczbami, datami. Jeśli liczby były zapisane jako tekst, nie było możliwe wykonywanie na nich obliczeń. Długość nazwy pola, w zależności od programu, może być różna (np. w programie MS Works 4.0 nazwa pola może się składać z maksymalnie 15 znaków, a w MS Access - 64 znaków).

Korzystanie z „Pomocy”

  • Uruchom program do tworzenia baz danych (proponujemy program MS Works).
  • Zanim rozpoczniesz tworzenie własnej bazy, przejrzyj ‘Krótki przewodnik’ lub odszukaj w ‘Pomocy’ w ‘Spisie treści’ podstawowe informacje o tworzeniu baz danych.

Ad. 2. Projektowanie formularza

Pamiętamy, że formularz ma służyć do sprawnego wprowadzania danych, ich aktualizowania oraz przeglądania (prezentowania) informacji zgromadzonych w bazie, dlatego powinien być dobrze zaprojektowany.

Projektowanie formularza polega na:

  • Odpowiednim rozmieszczeniu pól, ustaleniu ich szerokości.
  • Dodaniu opisów (tytułu, nagłówków) oraz odpowiednim ich sformatowaniu (dobranie kroju i rozmiaru czcionki).
  • Pola w Projekcie formularza można w dowolny sposób przemieszczać metodą uchwyć i upuść oraz zmieniać ich szerokość; podobnie jak wykonuje się operacje na wstawionym obiekcie czy oknie.
  • Projekt formularza wykonuje się w opcji Widok | Projekt formularza (w MS Works 4.0)
  • Jeśli wykonujesz bazę danych w programie, w którym można dodawać pola typu obiekt (rysunek lub dźwięk), to dołącz takie pole. Wówczas każdemu wydarzeniu zostanie przypisany rysunek (lub dźwięk), który go w pewien sposób charakteryzuje.
  • Formularz i jego projekt są zapisywane w tym samym pliku.
  • Pamiętaj o częstym zapisywaniu pliku, najlepiej po wypełnieniu każdego nowego rekordu.
  • Można uatrakcyjnić wygląd formularza wstawiając rysunek wykonany samodzielnie lub z galerii ClipArt.

Ad. 3. Modyfikowanie bazy danych

Bardzo ważnym etapem jest planowanie struktury bazy danych, czyli wybór i opis pól, które mają być w niej umieszczone. Jeśli nie wykonamy tego od razu poprawnie, to możemy później zmodyfikować bazę i dodać potrzebne pola. Jednak dodanie nowego pola wiąże się ze zmianami w projekcie formularza, tj. przestawieniem niektórych pól, zmianą tytułów itp.

Nowe rekordy można dodawać do bazy w widoku tabeli lub w widoku formularza, natomiast wszystkie operacje na polach, czyli dodanie nowego pola, zmiana nazwy lub typu, wykonuje się w widoku projektu (w opcji Widok | Projekt formularza).

Ad. 4. Planowanie potrzebnych zapytań

Bazy danych służą nie tylko do przechowywania informacji. Posiadają one również mechanizmy służące do wyszukiwania danych. Z gotowych baz danych wybiera się informacje, korzystając m.in. z zapytań. Zapytania takie umożliwiają wyselekcjonowanie rekordów spełniających określone warunki (odpowiednie kryterium).

Hipertekst

W encyklopediach czy słownikach można znaleźć wyróżnienia tekstu, np. podkreślenia lub zaznaczenia innym kolorem czcionki ń jest to hipertekst (odsyłacz, odnośnik).

Dotknięcie tego obszaru kursorem myszy spowoduje otwarcie nowego okna, np. z definicją wyróżnionego słowa. Hipertekst pojawia się często, gdy korzystamy z Pomocy wbudowanej do programów.

W programach typu encyklopedia czy słownik informacje można wybierać na różne sposoby. Na przykład w encyklopedii można odszukać wszystkie hasła z dowolnego przedziału czasowego lub przejrzeć indeks tematyczny. Do poszukiwanych informacji można również dotrzeć, wpisując hasło za pomocą klawiatury.

Pracując z gotową bazą danych tworzyliśmy zapytania. W naszej bazie z pliku historia możemy wyszukać opis konkretnego wydarzenia, podając jego nazwę lub wszystkie znaczące wydarzenia, które miały miejsce w Renesansie (jeśli dodane zostało pole nazwa epoki oraz odpowiednie informacje).

Można również zapytać o wydarzenia związane z daną osobą, podając jej nazwisko. Często zdarza się tak, że z jedną osobą związanych jest więcej wydarzeń lub z jednym wydarzeniem - kilka osób.

 

Planujemy i tworzymy zapytania

Aby planowanie zapytań było efektywne, nasza baza danych musi zawierać więcej rekordów.

  1. Dopisz kilkanaście nowych rekordów, wybierając np. kilka wydarzeń związanych z tą samą osobą lub miejscem, kilka wydarzeń z tego samego okresu (epoki, roku).
  2. Zaplanuj kilka zapytań do Twojej bazy historia.
  3. Utwórz te zapytania w bazie.

Ad. 5. Przygotowanie raportu

Służy on do przygotowywania danych wybranych do drukowania lub tylko do przeglądania (w Podglądzie wydruku).

Przed przystąpieniem do projektowania raportu należy przede wszystkim zastanowić się, jakiemu celowi ma on służyć, które informacje zamierzamy za jego pomocą przedstawię.

Aby utworzyć nowy raport, należy:

  • wybrać odpowiednią opcję,
  • nadać raportowi nową nazwę,
  • wstawić te pola bazy danych, których wartości chcemy przeglądać w raporcie,
  • wpisać tytuły i podtytuły, które mają być umieszczone w raporcie,
  • ustalić, czy konieczne są operacje matematyczne na danych liczbowych (podsumowania lub obliczenie statystyczne).

W programie MS Works raport tworzymy za pomocą opcji Narzędzia | Tworzenie raportu, natomiast w programie Access - wybierając zakładkę Raport .

  • Typ pola określa rodzaj informacji gromadzonych w bazie, np. teksty, liczby, daty.
  • Informacją może być również obiekt (obraz, dźwięk), jeśli baza umożliwia wprowadzanie takich typów danych.
  • Jeśli od razu nie zostały zaplanowane wszystkie pola - można je dodać lub usunąć później, czyli zmodyfikować bazę danych.
  • Projektując formularz, trzeba pamiętać o odpowiednim rozmieszczeniu pól, pogrupowaniu ich i dodaniu tytułów tak, aby można było łatwo wprowadzać lub odczytywać informacje.
  • Przygotowując raport do wydruku, dodajemy te pola bazy, których wartości chcemy w raporcie przeglądać.
  • Tabela (tabele), formularz (formularze), zapytania i raporty mogą być zapisywane w jednym pliku.

Pytania

  1. Co określa typ pola? Podaj przykłady różnych typów pól.
  2. Dlaczego pole wzrost nie powinno być typu tekstowego?
  3. Do czego służą raporty? Omów sposób ich tworzenia.
  4. Jak można dopisać dodatkowe pole do bazy?
  5. Co to są programy multimedialne?
  6. Co to jest hipertekst? Gdzie spotkałeś się z hipertekstem?
  7. Przedstaw kolejne kroki postępowania przy tworzeniu prostej bazy danych.

Projektowanie systemów przetwarzania informacji - projekt grupowy

1. Zasady projektowania systemów informatycznych.

2. Zadania szczegółowe.

Informatycy na zlecenie konkretnego zleceniodawcy tworzą programy - systemy przetwarzania informacji (systemy baz danych).

Duże programy tworzone są najczęściej przez zespół współpracujących ze sobą projektantów i programistów. Tylko dzięki dobrej organizacji pracy możliwe jest wykonanie całego zadania.

Spróbujmy utworzyć w klasie zespół, który opracuje prosty system według omówionych niżej zasad. System może być realizacją własnego pomysłu, ale można też wybrać temat spośród zamieszczonych na końcu tego rozdziału.

1. Zasady projektowania systemów informatycznych

Przed przystąpieniem do projektowania systemu informatycznego należy dobrze zapoznać się z zagadnieniem, jakie ten system ma obejmować, np. z zasadami działania wybranego działu przedsiębiorstwa.

Przede wszystkim trzeba przeprowadzić rozmowy ze zleceniodawcą na temat jego oczekiwań - jakie informacje zgromadzę i jak zorganizować ich przetwarzanie.

Etap ten nazywamy w informatyce analizą systemu informacyjnego.

Analiza polega na rozmowach, wywiadach, obserwacji, przeglądaniu przykładów dokumentów występujących w danym zakładzie i ich obiegu.

W projektowaniu systemów informatycznych określa się następujące etapy postępowania:

  1. Sformułowanie zadania.
  2. Analiza systemu informacyjnego.
  3. Opracowanie założeń.
  4. Wykonanie projektu technicznego.
  5. Wykonanie systemu informatycznego.
  6. Testowanie systemu.
  7. Wdrożenie systemu.

Etap opracowania założeń jest wyjątkowo ważny, gdyż na ich podstawie tworzony jest potem cały system. Założenia przygotowywane są w oparciu o wcześniej przeprowadzoną analizę systemu informacyjnego.

W założeniach uwzględnia się nie tylko cele, ale również sposoby ich osiągnięcia (założenia może przygotować dowolna liczba osób).

Potem, na podstawie założeń, kolejny zespół opracowuje projekt techniczny - stanowi on uszczegółowienie założeń... cdn.

[w: G.Koba, Informatyka- podstawowe tematy, temat 25 i 26 (wybrane punkty)]

 

EdU 2015